تاقچهها، رفها، ارسیها، هشتیها، حوضها و باغچهها، تنها شماری از عناصر كالبدی طراحی داخلی در ایران هستند. روش معماران گذشته ایرانی در بهكارگیری این عناصر، در راستای آن بوده تا از جذابیت فُرم كاسته شود و به غنای فضا افزوده گردد.این همان هندسه همراه با تزئینات است. به نظر میرسد طراحی داخلی در ایران، از یكسو در چنبره نوستالژیای تاقچهها، رفها و اُرسیهای قدیم گرفتار مانده و از سوی دیگر به دكوراسیون و ابعاد دراماتیك و تزئینی فضاها تقلیل یافته است. با تمام اینها، طراحی داخلی فرآیندی است كه همزمان میبایست سویههای زیباشناختی و عملكردی را سامان دهد. طراحی داخلی یك ساختمان، داستانی است كه شخصیت اصلی آن خود انسان است؛ در این بین حضور او در این فضا، چگونگی آن و ویژگیهای فضایی كه انسان در آن قرار میگیرد، میتواند تداعیكننده اصولی باشد كه در ادامه ۷ اصل از آنها را میخوانید: ۱) نور را دریاب: نور عنصری است كه با آن دیدن اشیا ممكن میشود. نور میتواند ریتم خلاقانهای به یك فضای داخلی ببخشد. بدون نور، نه فرم را احساس میتوان كرد، نه رنگ را و نه بافت را. نورپردازی در یك فضای داخلی پیامدهای مهمی در بردارد. چه بسا نورپردازی مناسب یك فضا آن فضا را خوشامد و چشمنواز كند. نورپردازی در كنار ابعاد زیباشناختی، بعد عملكردی هم دارد. نور مناسب در طول شب در یك فضای داخلی میتواند حس محدود بودن یا ابهام و هراس را بر طرف كند. نور مناسب یك اتاق حتی میتواند چهره آدمی را گرم و صمیمی كند. به كمك نورپردازی میتوان یك فضای داخلی را به جزایر نورانی متنوعی تبدیل كرد. پس، از باب مثال، غذاخوری باید نور ملایم و گرمی داشته باشد یا بهترین نورها برای حمام، منابع نوری كم ولتاژ هستند.
میز ناهارخوری ، صندلی ناهارخوری ، میز و صندلی کودک ،
۲) فرم را بشناس: فرم، توده فیزیكی یك شیء است كه سهبعدی بوده و وزن دارد. فرم معمولاً به پوسته بیرونی بنا نسبت داده میشود، در حالی كه فضای داخلی هم فرم خاص خود را تشكیل میدهد. معمولاً فرم فضای داخلی تابعی از عوامل مختلف است. دسترسیها و سیركولاسیون مهمترین این عوامل هستند. هر چند نمود فرم بیشتر در پوسته بیرونی یك بناست با این حال نمود بیرون و درون میتواند یك شكل نباشد. ۳) فضا را احساس كن: فضا را محدوده در دسترس كاربران دانستهاند. در طراحی داخلی معمولاً استفاده موثر از فضا و ارتباط آن با محیط، مهم است. مسالهای كه در رابطه با فضا مطرح میشود، رعایت ابعاد انسانی در طراحی داخلی است. از قرنها پیش رویكرد عمده فیلسوفان و معماران به عنصر فضا، برجسته بوده است. در طی سالهای اخیر هم ارتباط بین ابعاد انسانی با فضاهای داخلی به یكی از فاكتورهای مهم طراحی بدل شده كه از آن تحت عنوان ارگونومی یا كار پژوهی در دید كلی و اندام سنجی (Anthropometry) در دید جزئی، یاد میشود. در طراحی داخلی میبایست رابطه درسـت انسان با فضا تعریـف شود و ابعاد بدن انسانها برای سهولت دسترسیهای فضایی مد نظر قرار گیرد. ۴) بافت را لمس كن: بافـت مشخصـهای از یك شیء اسـت كه با لمسكـردن یا دیدن به چشـم میآید. بافت میتواند نرم یا خشن، كشیده یا برجسته، زبر یا مخملین و یا ابریشمی باشد. در طراحی داخلی پوستهها و سطوح فضایی معمولاً بسته به عملكرد هر فضا تغییر میكند. چه بسا طراحی داخلی یك خانه نیازمند سطوحی نرم و منعطف باشد اما فضای داخلی یك سینما چنین سطوحی را برنتابد. ۵) شكل را بیازمای: شكل، خط بیرونی یك شیء را تشكیل میدهد. در معماری معمولاً شكل و فرم را با هم اشتباه میگیرند. شكل یا صورت معادله كلمه Shape فرنگی است؛ در حالی كه فرم املای فارسی همان Form است. معمولاً شكلها یا طبیعی هستند یا غیـرقابل مشاهـده یا هندسی. در تركیب بندی یك فضا شكل اشیـا عامل تعیینكنندهای است. طراحان داخلی به كمك این عامل میتوانند تركیبات بصری گوناگونی پدید آورند. ۶) رنگ را در هم بیامیز: در تعریف رنگ آن را خاصیت بصری فرم دانستهاند. در حقیقت عنصر فرم از طریق رنگ معنا مییابد. رنگ در طراحی داخلی احساس آدمی را تحتتاثیر قرار داده و روی فرم تأكید میكند، ضمن آنكه رنگ، حس مقیاس را هم موجب میشود. كاربرد رنگ هم، از یك فضای داخلی به فضای دیگر فرق میكند و در كاربرد رنگ، توجه به خصلتهای روانی آدمیان ضرورت تام دارد. سیسمونی کودک ،دکوری منزل ، مبل راحتی ،لوستر مدرن ، چراغ مطالعه ۷) حجم را بشناس: حجم عنصر مهم طراحی داخلی است. در معماری سنتی ایران، شاهد فضاهای پر و خالی احجام معماری هستیم. مقرنسها و گوشوارهها خود بخشی از احجام خالی هستند. در این معماری مسائل حجمی اهمیت زیادی دارد. ما فضای داخلی را به واسطه لایه بیرونی بنا درك میكنیم. این لایه بیرونی در حقیقت همان حجم كلی بناست. در معماری مدرن، معمار به انتزاع و جدایی پوسته یا حجم بنا از درون آن میاندیشد و اینجاست كه دیوارها و سقفها، فضایی تاكیدی ایجاد میكنند و خود را از قید و بندهای فضای داخل رها میكنند. این جا طراحی داخلی به مثابه یك سامان یا روش معمارانه مطرح میشود. |